پرسش از نسبت نقد با علم، فلسفه و تفکر، ناظر بر اين انديشه است که همواره اين سه ساحت انديشهی بشري يگانه فهميده ميشوند؛ از اين رو بايسته است که اين سه قلمرو را از هم تفکيک کنيم و آنگاه نسبت آن را با نقد روشن کنيم. (برگرفته از سایت فلسفه: نگرشی بر فلسفه و فرهنگ)
نقد ایدئولوژی چیست؟ در دید نخست پاسخ به کلی ساده است: نقد ایدئولوژی همان نقد ایدئولوژی ها است. اما ایدئولوژی ها چه هستند؟ این جا نیز پاسخ آسان به نظر می آید: ایدئولوژی ها همانا ایده ها هستند. نه فقط ایده های بی ربط هر فرد، بلکه ایده هایی که خود را (به طور منظم)در رابطه های معین باز می یابند و شکل می دهند.
ناکامی «پروژه آمریکای سده نو» شاید پایان اسف انگیز 60 سال مبارزه را نشان می دهد که در جریان آن ایالات متحد کوشیده است ، ارگان مرکزی یک دولت جهانی شود. این مبارزه جهان را دگرگون کرده است. اما حتا در زمان های بسیار با شکوه اش هرگز در امر دست یافتن به هدف اش، کامیاب نبوده است.
لیبرالیسم نو ایدئولوژی خاص فعالیت دولت به نفع سرمایه است. فعالیتی که در خلال آن ایالات متحد برای برقرار کردن هژمونی خود پس از بحران دهه 1970 کوشیده است. با وجود این، پس از به دست آوردن کامیابی های معین در پایان دهه 1980، به ویژه در دهه 1990 لیبرالیسم نو ، طی واپسین سال ها، در زمانی که دولت بوش به خاطر پروژه برای آمریکای سده نو می کوشید، به کرانم...
در قرن گذشته تلاش های اصلی بشر در راه ایجاد جهانی در خور شأن انسان پیرامون دولت و تصرف قدرت دولتی متمرکز بود. کشمکش های اصلی (بین "اصلاحطلبان" و "انقلابیان" ) بر سر چگونگی تصرف قدرت دولتی (چه از طریق پارلمان یا ابزارهای فراپارلمانی) استوار بود. تاریخ قرن بیستم نشاندهنده ی آنست که چگونگی تصرف قدرت دولتی اهمیت چندانی ندارد. در تمامی نمونه ه...
نبرد ضد سرمایه داری اکنون در شکل یک جنبش، در شکل تنوع ویژگی ها ظاهر می شود. ایده اکنون عبارت از درهم شکستن سیستم سرمایه داری و ساختن یک سیستم دیگر نیست، بلکه عبارت از فروپاشی سرمایه داری و سیستم است؛ اینکه سیستمی بودن جامعه فروپاشانده شود. بنابراین پاسخ روشن به این پرسش که ما چگونه باید جهان را تغییر دهیم، در واقع خود یک پرسش است. اما بهترین پاس...
بازار خیلی پیش از سرمایه داری وجود داشت. بی هیچ تردید بازار می تواند به عنوان شکلی در میان دیگر شکل های هماهنگی افراد، که یک بار تغییر یافته، ارتباط های قدرت را در فضای ماکرو اقتصادی و ساختار حقوق مالکیت در هر مؤسسه ی متمرکز نشده، دگرگون کند.بنابر این، اقتصاد خواهد توانست به طور هماهنگ فعالیت های آفریدگارانه را در شرایطی تنظیم کند که دست مرئی ان...
مارکسیسم نیز پس از آزمون کمونیسم قرن 20 و فاجعه ای که از تاریخ کشورهای موسوم به سوسیالیسم واقعاً موجود به وجود آمده، به نو سازی خود فرا خوانده شده است. تنها راه برای پی گرفتن، پژوهش آزاد و سنجش آزمون ها، ضمن پرهیزیدن از هر شکل جزم گرایی و فرقه گرایی است...
زمانی هلموت کهل صدراعظم آلمان پس از فروپاشی شوروی جلوی دوربین تلویزیون ظاهر شد و با تبختر گفت «اکنون مارکس مرده و مسیح زنده است». سه دهه بعد، جهان شاهد جنبش های گسترده با سرشت ضد سرمایه داری و بطور مستقیم و غیر مستقیم تاثیرگرفته از آموزه های مارکس و تکامل آن آموزه ها است. نظام ضدبشری که برخی نظریه پردازان می کوشند آن را ابدی جلوه دهند، بویژه روا...
اندیشه ورزی انسان شناسانه به ما نشان می دهد که فرد تنها به جامعه نیاز ندارد، بلکه به جامعه ای نیاز دارد که از بنیادش بنا بر خواست همبود که ریشه در خانواده، خصلت همیاری کار، سرشت «ساختاری» همه فعالیت های بشری دارد، کوشیده است. این حیوان بخصوص اجتماعی، جز اجتماعی پذیری همواره در جستجوی پیکر اجتماعی از دست داده است؛ زیرا فردگرایی لیبرالی و بورژوایی...
تنها دموکراسی است که به آرزوی دگرگونی جامعه که در ناشکیبایی زیر و رویی رادیکال به غفلت سپرده می شود، تحقق می بخشد و به مفهوم محدودیت ها و اهمیت مسئولیت توجه دارد و روش اساسی احترام به قاعده های بازی ریشه دار در توجه انحصاری به اولویت های واقعی شهروندان را جانشین اتوپیای اصلاح کامل جامعه می سازد.
مفهوم تضاد سرمایه داری از دیر باز برایم آشناست. و من با اصطلاح «فرارفت» از سرمایه داری آن جا که اغلب پیش از این از واژگانی چون نابودی استفاده می کردند، خو گرفته ام. اما اندیشه «فرا رفت از نظم نولیبرالی» را درک نمی کنم . بنابر این، در این مقاله خود را در وضعیتی قرار می دهم که آن را می شناسم.
ما گریزی از این مطلب نداریم كه اندیشه اصلی انقلاب مشروطیت یعنی آزادی را با ساماندهی آگاهی متمركز و مفهومی، تبدیل به فلسفه كنیم. اینجا یعنی در این آگاهی متمركز همه رشته های جامعه به هم متصل میشوند و سپس به سهم خود از طریق بازتاب در این گذرگاه دچار دگرگونی میشوند. اگر این آگاهی تمركز یافته كه متكی به آزادی است سامان نیابد، امكان آگاهی فردی و لا...
مسئله دموکراسی در اندیشه سياسی امروز جای شاخصی دارد؛ زيرا آزادی ملت ها تنها با معيار دموکراسی سنجيده می شود. ازينرو، دموکراسی در انديشه سياسی سال های اخير، که سرشار از رويدادهای پر جنب و جوش و غنی است، چنان فعليتی پيدا کرده که به هيچوجه کتمان پذير نيست. هم اکنون تئوری های سياسی حوزه های مختلف فکری سرگرم پرسش و بررسی پيرامون مسئله دموکراسی هستند ...
من از پارادیگم دموکراسی تفاوت روش های درک اندیشه دموکراتیک را می فهمم، نه تفاوت شکل های دموکراسی، آنگونه که آنها در عرصه تاریخی، جغرافیا یی، اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی وجود داشته اند و دارند. فکر می کنم که بحث روی بهترین روش بیان اندیشه یا مفهوم دموکراسی، روی امکان های تحقق آن و مانع هایی متمرکز است که در برابر آن سر بر می آورند. امروز تقریبا تما...
نمی توان انکار کرد که روش پوپر، ضمن قرار گرفتن در موقعیت مارکسیسم بر پایه اندیشه ورزی در باره روش علم ها، نمی تواند از یک رشته از مسئله های واقعی که بدین ترتیب آن ها را برای توجه ما آشکار می کند، در گذرد. در این راستا است که خوانش اثر های او برای اندیشه ورزی خاص ما یک برانگیزنده است.
زادی سوسیالیستی و آزادی دموکراتیک به موازات هم عمل می کنند. اما آن چه اصل سوسیالیستی را متمایز می کند، این است که سوسیالیسم تنها بر جنبه حاکمیت درنگ ندارد، بلکه بر جنبه همبستگی اجتماعی نیر تاکید دارد. بنابراین، پاسخ به این پرسش که آیا اصل سوسیالیستی و اصل دموکراتیک با هم سازگارند یا نه، بستگی به درک ما از آزادی دموکراتیک دارد.
تأمل های من در این بحث تکیه روی مجموع مسایل مربوط به آزادی از نظر مارکس است. من این بررسی های تا اندازه ای عام را که به شکل تزهایی ارائه شده و ریشه در پژوهش های مفصل دارد، به تفسیر اندیشه مارکس اختصاص داده ام. در این مقاله برخی نکته های اساسی آن را از نظر می گذرانم.
مارکس روی این خصلت جدایی ناپذیراز مضمون زندگی واقعی و بیان ایده ای آن اصرار ورزیده و تا آن جا پیش می رود که می گوید: «بازنمودها، اندیشه، دادو ستد اندیشگی انسان ها این جا چونان بروزِ مستقیم رفتار مادی شان ، نمودار می شوند» تز مارکس که بنابر آن «تولید ایده ها، نمود ها و شناخت(...) زبان زندگی واقعی است» از آن جا است. به درستی، مسئله عبارت از بیان ی...
