امروز 11 سپتامبر جا دارد که به روال هر ساله یادی از جنایتی فراموش نشدنی در تاریخ بشریت کنیم. 49 سال پیش در چنین روزی امپریالیسم آمریکا و متحدان داخلی اش در شیلی به سرکردگی ژنرال پینوشه، حکومت دمکراتیک دکتر آلنده را سرنگون ساختند. دکتر آلنده که حاضر به تسلیم شدن در برابر کودتا چیان نبود، اسلحه به دست تا آخرین فشنگ خود در کاخ ریاست جمهوری مقاومت ...
صدوپنجاه سال پیش در روز ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) ۱۸۷۱، کارگران و لایه‌های پایینی طبقه‌ی متوسط پاریس، شهری که قهرمانانه شش‌ماه محاصره‌ی کاملِ ارتش آلمان را پشتِ سر نهاده بود، در شرایطی که هنوز دشمن در خاک فرانسه و در بخش هایی در حومه‌ی شهر بود، به مقابله با توطئه‌های پی‌درپی دولتِ موقتِ جمهوری سومِ تازه‌تأسیس فرانسه پرداختند، و به قول مارکس «انقلاب باش...
بیست‌و‌هشتم نوامبر ۲۰۲۰، (هشتم آذر ۱۳۹۹) سالروز تولد دویست سالگی فریدریش انگلس، نخستین و برجسته‌ترین مارکسیستِ تاریخ، و نزدیک‌ترین دوست و همکار کارل مارکس است؛ مردی که خود در پایه‌گذاری و توسعه‌ی جهان‌بینی «مارکسیستی» و درک مادی تاریخ سهمِ غول‌آسایی دارد. نقش انگلس در زندگی مارکس آن‌چنان بزرگ است که بی‌تردید می‌توان گفت، بدون او مارکس به‌سبب انب...
رِزنیک و ولف، دو استاد اقتصاد دانشگاه آمرست در «ماساچوست» اثری جالب و بلندهمّتانه درباره پیدایش، برآمد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آفریده اند. می توان بخش های اساسی تحلیل را مورد تردید قرار داد … یا نتایج تحلیل آنان را به پرسش کشید، اما نمی توان ارزش کتاب را زیر سوال برد. این کتابی است که همه علاقمندان به تجزیه و تحلیل طبقاتی، تحولات اجتماعی یا...
ما خوشبخت هستیم که بر شانه های غولی مانند ” مانولیس گله زوس” ایستاده ایم. هنگامی که جامی را به نام او بلند می کنیم، هنگامی که نام او را بر زبان می آوریم، هنگامی که تلاش می کنیم پا در جاپای او بگذاریم، مهم ترین مسئله این است که تصمیم داریم برای آن چیزی بجنگیم که باور داریم درست است. همان طور که این مرد بزرگ می گفت ،هیچ مبارزه ای هیچ گاه بی ثمر نخ...
ما با سه مارکس گوناگون روبرو هستیم، با سه مارکس که در عین حال یک نفرند- که علی رغم آن سه گانگی، یگانه است- یگانگی شخصیتی بزرگ که در عرصه های مختلف، بیانی متفاوت دارد و معهذا همیشه همان است که هست. البته شیوه نگارش «سرمایه » پیچیده است و سخت فهم ولی آیا فهم موضوع مورد بحث آن آسان است؟ شیوه نگارش فقط معرف شخص نیست، معرف موضوع نگارش هم هست، شیوه با...
این تصور که شوراهای کارگری، رأساً بی‌واسطه‌ی اتحادیه‌های صنعتی، بدون وجود یک حزب سیاسی رادیکال، و یک نظام دموکراتیک، مستقیماً اداره امور اقتصاد و اجتماع را برعهده گیرند و به سوسیالیسم گذار کنند، توهمی است که متأسفانه کماکان از سوی اقلیتی از روشنفکران چپ، نه فقط در کشور ما، بلکه در دنیای غرب نیز، بی آن که درسی از تاریخ بگیرند، ادامه دارد. این ظاه...
حزب کارگر در مسیر طولانی حیات بیش از یک قرن، فرازوفرود‌های بسیاری را در قدرت و در اپوزیسیون از سر گذراند. در غیاب جریانات چپ سوسیالیستی که در مقاطع مختلف به وجود آمدند و عمدتاً به خاطر فرهنگ سیاسیِ غالب در بریتانیا، پا نگرفتند، حزب کارگر به‌عنوان حزبی با پایگاهِ کارگری و مردمی، حاملِ اصلی سیاست‌های سوسیالیستی، البته از نوعِ انگلیسی‌اش، شد. این ح...
پِری اندرسون می‌گوید در حالی که دهه‌های پنجاه و شصت شاهد فورانی از مکاتبِ مهمِ مارکسیستی در نقاط مختلف اروپا بود – آلتوسر در فرانسه، آدورنو در آلمان، و دِلا وُلپه در ایتالیا – در بریتانیا چنین نبود. دلایل این امر را در «فرهنگِ انگلیسی» می‌بیند که جامعه‌ی بورژوایی‌اش هرگز با یک چالشِ جدیِ درونی مواجه نشد، و همین فرهنگ همیشه مانعی جدی و مخرب برای ...
مسئله‌ی مهم در مقابله با قدرت فزاینده‌ی نیروهای راست و تضعیفِ جبهه‌ی کار، اتحاد عمل جریانات چپ برای ایجاد ضد هژمونی در جامعه‌ی فرانسه است. چنانچه در موارد دیگر نیز تأکید شد، کسب ضدِ هژمونی در جامعه‌ی مدنی، خود به شیوه‌های جدید سازماندهی در تشکل‌ها، در محله‌ها و درجنبش‌ها، و دموکراتیزه کردن ساختارهای سنتی بوروکراتیک حزب و کنفدراسیون‌ها و اتحادیه...
تجربه‌ی آلمان نشان می‌دهد که اصلاحات غیرقابلِ برگشت نیستند، و بهبودهایی که در شرایط زندگی و کار اکثریت مردم به‌تدریج به دست آمده، با تغییر اوضاع و سیاست حزبِ حاکم می‌تواند از دست برود، مگر آن‌که نیروهای مترقی با پی گیریِ سیاست‌های قاطعانه اما حساب‌شده، و با بسیج مداومِ نیروی کار، مانع از دست رفتنِ این دست‌آوردها شوند . نمونه‌ی بارز آن تغییر سیاس...
آنتونیو گرامشی از برجسته‌ترین متفکرین مارکسیست جهان، ده سال از آخرین قسمتِ عمرِ بس کوتاه خود را در زندان فاشیست‌ها گذراند، و قسمت اعظم یادداشت‌هایش را در «کتابچه‌های یادداشت‌های زندان» نوشت؛ مجموعه‌ای عظیم، پیچیده، پراکنده، و ویرایش‌ناشده در عرصه‌های متنوع فرهنگی، فلسفی، تاریخی، مذهبی، ادبی، اجتماعی و اقتصادی توأم با مفاهیمی بدیع، که بیانگر نبوغ...
پلخانف که خود در آغاز از طرفداران پوپولیسم انقلابی بود، با اتکا به درکی مارکسی از دیدگاه قبلی خود فاصله گرفت و بر علیه پوپولیسم به مبارزه پرداخت. او در نوشته‌های مختلف خود، ضمن باور به مبارزه‌ی جدی برای نیل به سوسیالیسم، به این نظر رسید که در کشور عقب‌مانده و دهقانی روسیه، سرمایه‌داری باید رشد کند، و نظریه‌ی توانِ بالقوه انقلابی کمونِ ده روسی را...
در مجموع، می‌توان گفت که تحولات طبقاتی در سرمایه‌داری پیشرفته در اواخر قرن نوزدهم و دهه‌های آغازین قرن بیستم یکی از مهم‌ترین عوامل رشد رفرمیسم و فاصله‌گیری رفرمیست‌ها از خواست‌ها و حرکت‌های سوسیالیست‌ها و رهبران کارگری در کشورهای پیشرفته سرمایه‌داری بوده است. بخشی از این فاصله‌گیری را در گرایش‌های نظری مارکسیست‌های اتریشی می‌بینیم. در نوشته‌های ...
در این‌جا به‌هیچ‌وجه قصد دفاع از نظرات کائوتسکی در کار نیست، چراکه همان‌طور که گفته شد درگیر خطا‌ها و توهم‌های فراوان بود. بلکه هدف توجه دادن به سیاست‌های متفاوتی است که سوسیالیست‌ها در طول تاریخ پی‌گیری کرده‌اند. این همان درکی است که با گذشت زمان بسیاری از سوسیالیست‌های جهان با فاصله‌ی زمانی و به‌دور از تعصب‌ها و حمله‌های هیستریک فردی، به بازخو...
«آزادی همواره دست کم آزادی کسی است که دیگرگونه می اندیشد» این جمله ای است مشهور از رزا لوکزامبورگ، یکی از زنان برجسته و اندیشمند جنبش سوسیالیستی جهانی. اما نام این زن مبارز، در ادبیات و نوشته های سیاسی امروزه بیش از همه، در ارتباط با این جمله برده می شود که گفته بود بشریت می بایست میان سوسیالیسم و بربریت انتخاب کند. با نگاهی به وضعیت اجتماعی، س...
مشخصه‌های جامعه‌ی پساسرمایه‌داری عبارتند ازعملی بودن، دموکراتیک بودن، و جهانی بودن. این نظام پساسرمایه‌داری باید بتواند یک کلیتِ متشکل از چهار جنبه‌ی مرتبطِ توسعه‌ی ملی، یعنی، رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی، تعادل زیست‌محیطی، و دموکراسی سیاسی را به شکلی فزاینده بهینه‌سازی کند. این فرایند به یک دولتِ دموکراتیک، عدالت‌خواه، سکولار، و مشارکتی نیاز دارد...
بحث ها در باره حال و آینده چین همواره مرا چندان متقاعد نمی سازند. در واقع، پرسش بسیار عام و انتزاعی «آیا چین سرمایه داری یا سوسیالیستی است؟» بد طرح شده است. چون هر پاسخی به این آلترناتیو مطلق خلاصه کردن مفهوم است. زیرا چین، به طور قطع از 1950 در راه خاص خود گام نهاده است و این حتا می تواند از انقلاب تایپینگ در قرن 19 به این سو باشد. بنابراین، من...
امسال، به‌مناسبت یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ روسیه، کنفرانس‌های متعددی در سرتاسر جهان برگزار شد. در یادداشت حاضر، گزارش مختصری از دو کنفرانس مهم بین‌المللی در پکن و مسکو را می‌خوانیم ...
با آن‌که سوسیالیست‌های ویتنام پس از نوسانات بسیار و تندروی‌ها و کندروی‌های متعدد، به این درک مهم رسیدند که بدون یک فاز تدارکاتی در دوران سرمایه‌داری امکان گذار به سوسیالیسم وجود ندارد، اما در این مسیر سخت و مشکل، در میان تمام کشش‌ها و تهاجم‌های سرمایه‌داری در عرصه‌ی ملی و جهانی، رادیکالیسم بهینه‌ای را پی‌گیری نکردند. در تجربه‌ی آن‌چه که آن‌را «ر...
