آزمایش معروف دو شکاف، دو اصل بنیادی مکانیک کوانتومی یعنی دوگانگی موج و ذره، که مطابق آن ماده و نور می توانند هم مانند موج و هم مانند ذره رفتار کنند، و نیز اصل برهم نِهی، که در آن یک شئ می تواند همزمان در چندین حالت باشد را نمایش می دهد. به تازگی، گونه ای از این آزمایش با سه شکاف، نگاهی به اثرها و جلوه هایِ ظریف قبلن نادیده گرفته شده را امکان پذی...
این مقاله را با تعریفی از باد و انرژی آن آغاز می کنیم، و به درک اولیه ی انسان از آن و اهمیت آن در زندگیِ انسان ها و نقشِ باد در شکل گیری نوعی جهانبینی آغازین در آن، پی می گیریم. آنگاه بدان می پردازیم که علاوه بر درکی اسرارآمیز و هستی شناختی از پدیده ی باد، هسته ی مرکزیِ توجه بدان و انگیزه ی بنیادین این نگاه، بهره برداریِ عملی از آن در زندگیِ ان...
هم جوشی هسته های سبک به هسته های سنگین تر، منبع انرژی ستارگان در طی عمر طولانی و پایدار آنهاست و آنها تنها در این صورت، به عنوان ماده ی اولیه برای نسل های بعدی ستارگان، سیاره ها و سرانجام برای موجودات زنده در دسترس خواهند بود. فرآیندهای واکنشیِ شرح داده شده در این مقاله نه تنها فراوانی عنصرها، بلکه چرخه یِ زندگی ستارگان را نیز معین می کنند. آنچه...
مکانیک کوانتومی از زمان آغاز خود، پیوسته آشکارتر خواستار دست شستن ما از تصورات کلاسیک است. چند دهه است که ناگزیر به پذیرش شخصیت دوگانه اشیاء به مثابه موج و ذره و وجود آنها به شکل موازی در چندین حالت شده ایم. اکنون پذیرفتن این نکته نیز اجتناب ناپذیر است که یک رویداد، گاهی اوقات همزمان علت و نیز معلول یک رویداد دیگر است – این امر پارادوکس ها و به...
حدود 98% از کل ماده قابل مشاهده در جهانِ امروز از سبک ترین عناصر، یعنی هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. انواع دیگر اتم ها تنها بخش کوچکی را تشکیل می دهند، اما از اهمیت حیاتی برای بنیان زندگی برخوردارند. منشأ پیدایش این عناصر سنگین برای مدت زمان طولانی ناشناخته بود. تنها در نیمه اول قرن بیستم بود که رشته های مختلف فیزیک چنان تکامل یافتند که دانشمن...
تراکم بسیار بالای مادّه در بخش هائی از کیهان باعث شکل گیری فرم ها و حالت های نامتعارف مادّه مانند سیاهچاله ها می شود. این نوع فرم ها و حالت های نامتعارف ماده را می توان با یاری مفهوم های مادّه، پادمادّه و ماده ی منفی و علم اخترفیزیک مطالعه کرد. نحوهی شکلگیری و عملکرد فرمها و حالتهای نامتعار ف ماد ه موضوع پژوهش روز است .نتایج علمی بدست آمده تا ک...
"چرا به‌جای هیچ، چیزی وجود دارد؟" پرسشی است که بنظر اولین‌بار گُتفرید ویلهلم لایب‌نیتز، فیلسوف و ریاضیدان آلمانی ۱۶۴۶ـ۱۷۱۶، مطرح کرده است. این پرسش به "پرسشِ اساسی" معروف است. پاسخِ درست به "پرسشِ اساسی" در گرو تعریفی است که از "هیچ" می‌کنیم. فیلسوفان اغلب از "هیچ" تفسیری مانند "نیستی" یا "عدم" دارند و قرن‌هاست که در باره‌ی آن بحث می‌کنند. "نی...
مفهوم تقارن نقش اساسی در شناخت ما از پدیده‌ها دارد. نگاه و برداشت ما، در بسیاری از موارد ناآگاهانه، متاثر از بافت تقارن‌گونه‌ی گیتی است. لذا می‌توان تصور نمود که ساختار مغز ما و عملکردش با ساختار و عملکرد گیتی هم‌سو و هم‌آهنگ می‌باشد. مهم است که بدانیم پژوهشِ ’فلسفه طبیعی‘ با یاری مفهوم تقارن به ما امکان می‌دهد که وحدت غیرقابل رؤیت شده بین...
اکنون اما ما به جهانی دست یافته‌ایم که بزرگی و تصورناپذیری آن لرزه به اندام آدمی می‌اندازد…اکنون ما بار دیگر شاهدِ هم‌‌گرائی فیزیک و فلسفه، برای فهم چیستی و چگونگی جهانی که درهم‌تنیده و کوانتومی می‌نماید، هستیم. در همین راستا می‌خواهم در این مقاله پس از ذکر نکاتی به عنوان مقدمه به توضیح چهار واژه (چهار مفهوم) مقدماتی فیزیکِ کوانتومی که برای فلسف...
فیزیک دانان در ژنو، پروتون ها را در مسیر 27 کیلومتریِ دایره ای شکل شلیک کرده و آن ها را با سرعت تقریبی برابر با سرعت نور با یک دیگر برخورد می دهند. تنها با ظرافت فنی می توان پرتوهای ذرات بنیادین را با چنین دقتی هدایت کرد که واقعن برخی از برخوردها از روبرو رخ بدهند. تعجب آور است که بر خلاف زحمت و کار بسیار در آزمایش تجربی، ابزار ساده ای وجود دارد...
