اگر ضعف قدرت مالی و یا ضعف دانش اجتماعی گروهی از مردم مانع اصلی رشد علمی آنان و كودكانشان است، جامعه باید امكان رشد همگانی را با كمك كتاب های روش آموز و خود آموز وكتابخانه ها فراهم آورد. زیرا سود آن در دراز مدت نصیب جامعه خواهد شد و هزینه ها را جبران خواهد كرد.
پیش سخن:
آشنایی مختصر با مضمون دو واژه اجبار و حق و محتوای دقیق آن ها، به داشتن تصور روشن از عنوان موضوع این بحث یعنی: كتاب های روش آموز كمك آموزشی و عرصه های كار برد آن ها یاری خواهد رساند.
در باره دو مفهوم: اجبار – حق، اجبار داشتن – حق داشتن
تعریف ها:
- هر شهروند عاقل و بالغ اجبار دارد به آنچه كه قانون برای همه رسما تعیین كرده است، عمل كند.
- هر شهروند عاقل و بالغ حـق دارد خودش تصمیم بگیرد كه از چیزی بهره گیرد و یا نگیرد.
- كتاب های رسمی، كتاب هایی هستند كه طبق قانون همه شهروندان بایستی از آن ها بهره بگیرند. هـمـه شهروندان كشور اجـبـار دارند آن ها را به خرند و از آن ها بهره بگیرند. اگر تمایل نداشتند نیز باید بخرند و بخوانند. برای خرید و مصرف آن ها اجبار قانونی وجود دارد! مانند كتاب های آموزش دبستانی و دبیرستانی و دانشگاهی.
- كتاب های غیر رسمی، كتاب هایی هستند كه همه شهروندان حق دارند از آن ها بهره بگیرند و یا نگیرند. تمایل داشتند آن ها را می خرند و می خوانند و اگر تمایل نداشتند، نمی خرند و نمی خوانند! برای خرید و مصرف آنها اجبار قانونی وجود ندارد بلكه حق و تمایل فردی و نیاز شخصی در كار است.
مانند: كتاب هایی برای آشنایی و كار با رایانه ها، سیستم های الكترونیكی و مكانیكی، داستان و شعر و ادبیات و كتاب های تفسیری رده دوم كه برای قابل فهم كردن متن های كلاسیك ادبی و فلسفی و نشان دادن كلید واژه ها و مفاهیم در متن های كلاسیك نوشته می شوند، كتاب هایی كه بدون استفاده از آن ها فهم و برداشت از كتاب های رده اول كلاسیك برای خوانندگان عادی تقریبا غیر ممكن می شود. (اشتباه نشود، منظور از واژه „ردیف“ در اینجا مفهوم „درجه“ نمی باشد، منظور ردیف زمانی نگارش كتابی در باره محتوای كتاب دیگر است. كتاب پس نگاشته تحلیلی و تفسیری كه برای توضیح دادن و قابل فهم كردن محتوای یك كتاب پیش نگاشته كلاسیك نوشته می شود. )
استفاده از كتاب های رسمی، طبق قانون یك وظیفه برای همه شهروندان است! بدون استثنا.
استفاده از كتاب های غیر رسمی، طبق قانون یك حق طبـیـعی برای همه شهروندان است! بدون استثنا.
- آموزش رسمی، یعنی آموختن زیر نظر و سرپرستی مربیان و تحت یك برنامه رسمیاز پیش اعلام شده و با كمك كتاب و جزوه معیین و در یك مكان معیین! مانند: آموزش دبستانی، آموزش سربازی، آموزش زبان در یك بنگاه آموزشی و یا آموزش نقاشی و فیلمبرداری در یك بنگاه خصوصی آموزشی.
- كتاب كمكی روش آموز، یك كتاب غیر رسمی آموزشی است. یعنی درسنامه أی است كه ارتباطی به برنامه آموزش رسمی هیچ بنگاه دولتی و غیر دولتی از جمله آموزش و پرورش و یا بنگاه خصوصی آموزشی ندارد! بلكه یك كتاب درسنامه فوق برنامهاست. مانند: كتاب روش آموز كاراته برای دفاع از خود، كتاب روش آموز تعمیر كتری برقی و تلویزیون.گوناگونی شیوه های ارایه موضوعات بر بیداری استعدادها و خلاقیت ها در میانرشد یابندگان جامعه تاثیر مثبت می گذارد. ایجاد هر نوع محدودیت در راه پدید آوری و نشر و برای استفاده از كتاب های روش آموز، نقش مخرب در گسترش آموزش خواهد داشت و بهمحدودیت انباشت علم در كشور و در میان شهروندان كشور منجر خواهد شد.
هركس این فـرق بزرگ میان حق و اجبار را متوجه نشود و به گوناگونی شیوه های ارایه موضوعات به هر دلیلی میدان ندهد، به پیشرفت جامعه نا دانسته آسیب می رساند. كودكان خود و جامعه، به ویژه كودكان نقاط دور از مركز را در مسابقه بزرگ برای پیشرفت عقب نگهمیدارد.
هدف از پدید آوری كتاب های آموزشی و روش آموز غیر رسمی
هدف پدید آوران و ناشران از نشر كتاب های روش آموز و كمك آموزشی غیر رسمی در هر جامعه، صرفنظر از جنبه فرهنگی – اقتصادی، یاری رساندن داوطلبانه به كشف خلاقیت های شناخته نشده در میان كودكان و نوجوانان و فراهم آوردن امكان رشد و شكوفایی آنان است. انتخاب شغل بر اساس حق طبیعی انسان آزاد. استفاده از كالای فرهنگی آنان نیز اختیاری، داوطلبانه و بر پایه حق طبیعی شهروندان آزاد در آزادی انتخاب كالای مصرفی است.
بهره گیری از كتاب های آموزشی و كمك آموزشی روش آموز بیش از كتاب های رسمی كار می برد. این نوع كتاب ها از كودكان، والدین و مربیان آن ها كار و از خود گذشتگی بیشتری را طلب می كنند.
كتاب های آموزشی و كمك آموزشی روش آموز در باره موضوع عنوان خود، نكـتـه هایی را در بر دارند كه در كتاب های رسمی وجود ندارند. زیرا كتاب های آموزشی روش آموز بایستی نقش كتاب درسنامه و كلاس درس فوق برنامه را در جامعه أی به عهده گیرند كه به تامین امكانات یكسان برای همه شهروندان قادر نمی باشد.
كودكانی كه در نقاط دور افتاده و محروم زندگی می كنند نیز حق دارند و باید امكان بیابند و بتوانند خود به جستجو بپردازند و بخوانند و بر مجهولات خود آگاهی بیابند. در آنجا كلاس های فوق برنامه متنوع در دسترس شهروندان نمی باشد. اكثر خانواده ها نیز از عهده تامین هزینه های گوناگون كلاس های فوق برنامه علمی، هنری و فنی برای كودكان خود بر نمی آیند.
اختلاف سطح تحصیلی والدین، امكانات نا برابر مالی، موقعیت جغرافیایی و اختلاف جنسیتی و قومی همه موجب اختلاف سطح آموزشی میان كودكان در هر جامعه می شوند. این اختلاف سطح و كمبود را فقط با كمك كتاب های گوناگون روش آموز كمك آموزشی می توان جبران كرد. زیرا كلاس های فوق برنامه برای همه شهروندان و در همه جا را هیچ جامعه أینمی تواند تامین مالی كند. حتا جامعه های پیشرفته و ثروتمند غرب!
كتاب های رسمی آموزشی در حد متوسط توان فراگیری نو باوگان هر كشور پدید آورده می شوند. كتاب های كمك آموزشی روش آموز چیزی بیشتر از كتاب های رسمی باید در خود داشته باشند و روش های ارایه موضوع در آن ها باید متفاوت با كتاب های رسمی باشند تا به توانند توجه خریداران را بخود جلب كنند. اگر سطح آن ها برابر سطح كتاب های رسمی و روش های آن ها یكسان با كتاب های رسمی و منطبق بر نظر نهاد های رسمی جامعه باشند، دیگر به آن ها نیازی نخواهد بود.
مسئولیت تشخیص نیاز به حمایت از توانایی های كودكان خانواده و ایجاد و گسترش امكانات آموزشی فوق برنامه برای آنان از طریق كتاب های كمك آموزشی روش آموز و یا كلاس های فوق برنامه نیز به عهده خانواده ها در هر جامعه است.
مسئولیت تشخیص سطح و كیفیت كتاب های خود آموز و روش آموز كمك آموزشی موجود در بازار كتاب و مسولیت انتخاب درست كتاب و كلاس فوق برنامه،متناسب با سطح نیاز كودكان و محیط و مربیان آن ها نیز به عهده خانواده ها در هر جامعه است.
توانایی تشخیص با كمك آزمایش و تجربه فردی در اشخاص پدید می آید و رشد می كند و به دیگران منتقل می شود. فقط باید امكان این آزمایش و تجربه فردی، برای توانمند كردن شهروندان به تشخیص دقیق، را بصورت رایگان برای همه مردم فراهم ساخت. هیچ شخص و یا نهادی نمی تواند در تمام لحظه های انتخاب و تصمیم گیری و در چهار گوشه كشور در كنار شهروندان باشد و به آنان مشورت بدهد. شهروندان باید بیاموزند و قادر شوند كه خود تشخیص بدهند و انتخاب كنند.
فراهم آوردن امكان آزمایش و تجربه فردی وظیفه قانون گذاران و كارگزاران منتخب هر كشور است!
غـربیان امكان آزمایش و تجربه را با ایجاد شبكه گسترده أی از كتابخانه های كوچك و بزرگ محلی و منطقه أی فراهم ساخته اند و كتاب های گوناگون را بدون توجه به اینكه ناشرش كیست؟ پدید آورش كیست؟ بدون هر گونه تبعیضی به كتابخانه ها وارد می كنند و در اختیار شهروندان خود قرار می دهند. به محاسن این نوع عملكرد پس از دستیابی به كتابخانه های آندولس و الحمرا پی بردند كه انبار كتاب های نوشته شده در جهان آن روز بودند.
شرقیان در این مورد غفلت كرده اند و عقب مانده اند.
چرا انتشار كتاب های روش آموز غیر رسمی الزامی و مفید است؟
ضرورت نشر درسنامه های روش آموز تنها به جامعه ما مربوط نمی شود. در همه كشورهای جهان بدلیل آنكه سطح و امكانات آموزشی در شهر و روستا، در مركز و دور از مركز، در بزرگشهر ها و كوچكشهر ها یكـسان نمی تـوانـد بـاشـد، نشر كتاب های آموزشی غیر رسمی انجام می گیرد و به شناخت و تقویت استعداد ها و رشد علمی آن كشورها و انباشت علم كمك می رسانند. جامعه ما هنوز خود را با این موضوع آشنا نكرده است و به آن با دیده تردید می نگرد. در جامعه ما وقتی سخن بر سر ضرورت تولید و توزیع كتاب های آموزشی غیر رسمی می شود، برخی از روی نا آشنایی با موضوع، چشمانشان گرد می شود.
اینان نمی دانند كه در غرب سالانه چند صد هزار عنوان كتاب های آموزشی و كمك آموزشی عادی و یا روش آموز در همه رشته ها و در سطح های كوناگون منتشر می شوند و كسی هم از نشر آن كتاب ها ناراحت نمی شود تا برای نشر آن ها طلب نظارت كند. زیرا جامعه حق طبیعی پدید آوری و نشر كتاب را برای همه شهروندانش پذیرفته وبه رسمیت شناخته است و از آن دفاع می كند. جامعه به ضرورت پدید آوری و نشر هر نوع كتاب پی برده است و با كمك قانون از آن دفاع می كند و برایش امكانات فراهم می سازد و از آن سود می برد. زیرا اشتغال زاست و به انباشت علم یاری می رساند.
موفقیت فرهنگی – اقتصادی هر جامعه در گرو برآوردن این شرایط برای شهروندانش است كه در قسمت بعدی به آن خواهم پرداخت.
با عطف توجه به نكاتی كه به آن ها اشاره شد، در غرب مسیحیان، یهودیان، مسلمانان و هر كس دیگری با هر دین و مذهبی با هر عقیده و مسلكی كه قادر باشدكتابی بنویسد، از او استقبال می كنند و برایش امكان فراهم می سازند تا او بتواند كتابش را منتشر كند و شانس خود را آزمایش كند و از این طریق بخشی از دانسته ها و خلاقیت های علمی و هنری خود را در اختیار جامعه آنان بگذارد. اشتغال ایجاد كند و بهثروتمند تر شدن جامعه آن ها كمك رساند. آن ها متوجه این سخن شده اند كه همه چیز را همگان دانند!
تشخیص مفید بودن و یا نبودن كالای فكریش با شهروندان عاقل و بالغ و دارای حق انتخاب است. شهروندانی كه با كمك كتابخانه ها و وسایل ارتباط جمعی آنقدر توانمند شده اند كه خود خوب انتخاب كنند و درست تصمیم بگیرند. شهروندانی كه عاقل اند و به قیم برای تصمیم گیری نیاز ندارند.
كتاب های خود آموز و روش آموز كمكی هچنین به منظور فراهم آوردن امكان خود آموزی برای آن افرادی پدید آورده می شوند كه در پی آشنایی و فراگیری موضوع ها و شیوه های نو به روش خود آموزی می باشند و مایلند بیش تر و دقیق تر بدانند. اما وقت و امكان مالی و جغرافیایی برای شركت در آموزشگاه های ویژهكاری را ندارند.
این حق آنان است كه با كوشش فردی سطح دانش خود و فرزندان خود را با كمك كتاب های فوق برنامه بالا ببرند. اجباری برای خرید كتاب های خود آموز فوق برنامه در كار نیست، بلكه حق و تمایل فردی انسان ها است!
پدید آوردن كتاب های روش آموز نیز اجباری نمی باشد. شغلی انتخابی است نه اجباری! كالای حاصل از این شغل نیز مانند هر كالای دیگری است كه جامعه زنده تولید می كند تا به حیات خود ادامه دهد.
اگر ضعف قدرت مالی و یا ضعف دانش اجتماعی گروهی از مردم مانع اصلی رشد علمی آنان و كودكانشان است، جامعه باید امكان رشد همگانی را با كمك كتاب های روش آموز و خود آموز وكتابخانه ها فراهم آورد. زیرا سود آن در دراز مدت نصیب جامعه خواهد شد و هزینه ها را جبران خواهد كرد.
كتاب های خود آموز – روش آموز غیر رسمی در نقاط دور افـتـاده هر كشورنقش آموزگاران همواره در دسترس را برای شهروندان بازی می كنند. این نوع كتاب ها برای كودكان و نوجوانانی كه به دلایل مالی و جغرافیایی و جنسیتی شانس بهره گیری از كلاس های آموزشی فوق برنامه در بزرگ شهر ها را ندارند، به منزله یك كلاس درس فوق برنامه سیار عمل می كنند و نقش حیاتی در انباشت علم، در خانه، در كتابخانه، در دانشـگاه و در كشور دارند. به همین جهت باید در راه تولید و توزیع آن ها كوشید.
در عمل نیز همه شهروندان علاقمند و جستجوگر امكان می یابند، كتاب هاییمتناسب با سطح آگاهی خود و فرزندان خود در كتابخانه ها بیابند و دانسته های خود را گسترش دهند و یا برای پاسخ دهی به كنجكاوی و نو جویی خود و فرزندانشان، كتابی متناسب با سطح دانش خود و در عرصه علاقه خود در بازار كتاب جستجو كنند، انتخاب كنند و آنرا بخرند.
از گوناگونی شكل و محتوای كتاب های خود آموز و كمك آموزشی روش آموز و پدید آورندگان آشنا و غیر آشنای آن ها نباید نگران و هراسان شد! زیرا پدید آوری و انتشارنمونه های متنوع برای موضوع های گوناگون، از یكسو به استعداد های خلاق گوناگون نیاز دارد كه در میان همه مردم كشور پراكنده اند. و از سوی دیگر، این گوناگونی در شكل و محتوای كتاب ها به معنای ایجاد تنوع در تولید كالا و گسترش امكانات برای بهره گیری شهروندان از حق انتخاب تضمین شده خود است كه به بیداری ابتكارات در جامعه كمك خواهد رساند و به سهم خود به موفقیت فرهنگی – اقتصادی جامعه كمك خواهد رساند و در نهایت سودش نصیب كل جامعه ایرانیان خواهد شد.
No Comments
Comments are closed.