چند سالی است که شاهد گسترش پارادیگم «جدید» در قلمرو فکر سیاسی هستیم. اگر از نقطه نظر «منفی» این پارادیگم نفی پارادیگم مارکسیستی و بطور کلی نفی هر فکر اجتماعی تعریف می شود، از نقطه نظر «مثبت» میتواند بازگشت اصول حقوقی در جایگاه تئوری سیاسی تعریف شود . پی بنای این بازگشت عبارت از باور به ارزش حقوق در برابر پارادیگم اجتماعی است و به عنوان ابزار ...
هنگامی که مارکس در 1848 دوباره به کار در زمينه مفهوم ایدئولوژی پرداخت، این نوآوری هنوز تازه امّا وقف یک کار کهنه بنظر می رسید؛ زیرا چنان که می دانیم دستوت دوتراسی در 1796 این کلمه را ا بداع کرد تا به بررسی ایده ها بپردازد و در این کارزار از ا سلوب تجربه گرایی بسیار وسیع به ارث رسیده از کندیلاک استفاده کرد. این کلمه به صورت یک عنوان در اثر دستوت...
اصطلاح دموکراسی تعریف های شمارمندی دارد و با صفت های گوناگون همراه است که نوع دموکراسی وصف شده را مشخص می کند. دموکراسی با عنایت به ریشه آن به معنی قدرت مردم است. تعریف قوی دموکراسی، اندیشه ورزی هم زمان درباره قدرت و مردم را ناگزیر می سازد.
روند انباشتی با نتيجه رکودگرايانه تا چه مدت می تواند دوام يابد؟ آيا روزی بايد راه را به روی يک بحران واقعی جهانی گشود که در آن کانون زلزله آن سيستم مالی اما بی ترديد بدون بازارهای بورس خواهد بود؟ آيا به چيزی شبيه 1929 اما با قدرتی مطابق با فربه شدن مالی پايان سال 90 روبروييم؟ آيا حدومرزهای شيوه بازتوليد و شايد سيستم سرمايه داری چنانکه هست فقط سي...
برخلاف ادعای نظریه پردازان نولیبرال در زمینة ایدئولوژی زدایی، بشریت اکنون از تحمیل ایدئولوژی نولیبرالی به همة عرصه های فعالیت بشری در مرحلة جدید جهانی شدن سرمایه داری رنج می برد. البته، پیش از فرمانروایی شیوة تولید سرمایه داری ارتباط های جهانی به گونه ای دیگر بود. در این جا بحث پیرامون چگونگی این روند نیست. آنچه این جا مطرح است، جهانی شدن سرمایه...
منطق بازار تاریخی (استوار بر مالکیت خصوصی به عنوان قدرت اختیار ثروت های اقتصادی، قدرتی که توسط فرد یا گروه اجتماعی حفظ می شود و به وسیله قانون اختصاص یافته) منطق رقابت است. این منطق مانع کُنش جمعی و همیاری است. در شرایط فرمانروایی بازار سرمایه داری همیاری همواره با رقابت در تضاد است.
انحصارها برای دسترسی به منبع های مادی سیاره فعالیت می کنند. خطرهایی که از بهره برداری نامعقول این منبع ها سرچشمه می گیرند، از این پس سراسر سیاره را فرا می گیرند و سرمایه داری - که استوار بر عقلانیت اجتماعی در کوتاه مدت است، نه بیشتر- نمی تواند بر این خطرها غلبه کند. قدرت انحصار کشورهایی که پیش از این توسعه یافته اند، تقویت می گردد.
هدف من یافتن مکانیسمی اقتصادی است که تقریباً با همان سطح کارایی سرمایه داری عمل می کند؛ اعم از این که آن را سوسیالیسم یا چیز دیگر بنامیم. دلیل های مناسبی برای این گمان وجود دارد که این مکانیسم بالقوه فقر را می زداید و دموکراسی سیاسی را بهبود می بخشد.
ایران امروز تنها به پشتوانه آموزه های پُربار و عمیق فرهنگی و اندیشگی دموکراتیک دیرینه سال خود در پیوند با نگرش نقادانه به زندگی اجتماعی و سیاسی گذشته و حال و دفاع جدی از اصول پایه ای «دموکراسی دموکراتیک و حقوق بشر» قادر است بر بحران های سیاسی و اجتماعی فراگیر کنونی چیره شود و سرکوبگران قیم مآب داخلی و خارجی را از دست درازی به حقوق مردم باز دارد....
انجمن دوستداران اندیشه در راستای دامن زدن به بحث های نظری پیرامون اندیشه سیاسی در ایران، پیشتر سلسله نشست هایی درباره کتاب "مکتب تبریز ومبانی تجددخواهی" برگزار کرده بود. در پی این نشست ها، حال انجمن ما بر آن است، که با دعوت از آقای دکتر جواد طباطبایی به بررسی و نقد این کتاب همت گمارد.
خلاصه نگرش دکتر آریان پور که در سال 1334 به صورت سخنرانی در بخش ایرانی دانشگاه لنین گراد ایراد شد.
دموکراسی اقتصادی شکل کارای سوسیالیسم و در واقع کاراتر از سرمایه داری است. البته بعید است که کارایی یگانه قدرت اش باشد. یک تحیل دقیق و مناسب نشان می دهد که دموکراسی اقتصادی کم تر از سرمایه داری مجذوب حرص و ولع رشد است و در نتیجه با جهانی که ناگزیر با محدودیت های محیط زیست روبرو است سازگارتر، دموکراتیک تر و برابری خواه تر است.
اغلب فیلسوفان راست می پندارند که آزادی و برابری چنان با یکدیگر ناسازگارند که دست یافتن به یکی رسیدن به دیگری را ناممکن می سازد. به باور آن ها هنگامی که آزادی و برابری بدین سان رویاروی هم قرار می گیرند، باید آزادی را بر برابری ترجیح داد. برخی فیلسوفان از این موضع گیری ابراز تأسف می کنند و برخی دیگر ایرادی در آن نمی بینند.
مارکس به دلیل های گوناگون، شاهکارش،کاپیتال را به سامان نرساند. او بازمانده از کار و گردن نهاده به ناکامی، تصدیق کرد که در به فرجام رساندن طرح بزرگ نقد اقتصادی اش از توان لازم برخوردار نیست. با این همه، اوکاپیتال را از جذابیت یک شاهکار ناتمام و ناکامل لبریز کرد. البته، این امر تا اندازه ای آزادی عمل برای نظرورزی های خطرناک، که مدت درازی درمارکس ...
یكی از ویژگی های ماركسیسم گرامشی این است كه او آشكارا آن را به مثابه تئوری عقلانیت نشان می دهد. وضعیت ماركسیسم ماركس و انگلس این گونه نیست كه فقط به كاربرد ساده و بی پیرایه واژگان عقلانیت بپردازد. بیشتر وقت ها الهه عقل موضوع نقد ایدئولوژی ها نیست. بر عكس، گرامشی همواره از واژگان عقلانیت استفاده می كند. این چیزی است كه بیكباره او را در فضای تئوری...
بدین سان در می یابیم که چگونه فلسفه تاریخ که بر پایه اصل هگلی عقلانیت روند تاریخی بوجود آمده سرچشمه بحث فشرده درباره رابطه تئوری – پراتیک است، بحثی که به فرمول بندی اصل های اساسی تئوریک ماتریالیسم تاریخی انجامید.
با استفاده از امکانات روزافزون رسانه های گروهی تبلیغات کرکننده ای در مقیاس جهانی براه انداخته شده که هدف آن لرزه براندام بشریت مترقی می اندازد. همانطور که به هرنوع انتقاد جدی نسبت به سیاست اسرائیل با تهمت آنتی سمیتیسم (یهود آزاری) پاسخ داده می شود، همانطور نیز هرنوع انتقاد نسبت به سیاست امریکا در آینده به عنوان ضدیت با دموکراسی تلقی خواهد شد!
گفتگوی این گزارش، به ناچار محدود، کوشش برای درک این مطلب است که چگونه مارکس به نوبه خود به بازیافت موضوع واقعیت بخشی فلسفه که به سخن درست آفریننده آن نبود، رسیده است. در واقع این موضوع دل مشغولی اغلب هگلی های جوان بود. مارکس پیش از یافتن دلیل های مناسب برای جدا شدن از این جوانان نخست وابسته به جنبش اینان بود.
از دید مارکس، مدرنيته با سرمایه داری صنعتی زاده شد. مارکس اغلب سرمایه مالی و تجاری را شکل های عهد عتیق سرمایه توصیف کرده است. گزینش صفت روشن است: این هم ارز با پیش مدرن است. شکل های پیش مدرن سرمایه در نسج های شیوه های زندگی سنتی آشیان داشتند. برعکس، سرمایه صنعتی سنت را در هم نورديد و شیوه های زندگی را دگرگون کرد.
مارکس تعمیم های تاریخی اش را روی تحلیل گذار از فئودالیسم به سرمایه داری بنا نهاده است. تئوری تاریخ او از مدل گسترش سرمایه داری الهام گرفته است. امّا او با مفهوم طبقه فرمانروا مدل قدرت طبقه پیش سرمایه داری را برای بورژوازی بکار برده است.
